De evolutie naar alleenwonen is niet enkel een Belgisch fenomeen, maar strekt zich uit tot vele andere landen zegt Annemieke Dubois. Steeds vaker kiezen Belgen ervoor om alleen te wonen, hetzij uit eigen beweging of voor een langere periode. Van de “happy single” tot de vereenzaamde weduwe, van carrièregerichte keuzes tot het abrupte einde van een langdurige relatie – alleenwonenden bevinden zich in diverse situaties, verspreid van hartje Brussel tot diep in het Vlaamse Pajottenland.
Dubois: ‘Deze maatschappelijke verandering brengt specifieke vragen en bezorgdheden met zich mee. Velen voelen zich vergeten, genegeerd of zelfs ronduit eenzaam, of het nu gaat om het vinden van een geschikte partner, relatiebemiddeling, voldoende betaalbare woningen, aangepaste (thuis)zorg voor ouderen, of fiscale rechtvaardigheid.’
De toename van het aantal alleenwonenden en alleenstaande ouders is vaak het gevolg van een stijging van het aantal echtscheidingen. Echter, alleenwonen betekent niet altijd dat men single is of blijft. LAT-relaties (Living Apart Together) zijn eveneens populair, maar worden momenteel nergens officieel geregistreerd.
Daarnaast kunnen we ons afvragen in hoeverre de klassieke monogame relatie tussen een man en een vrouw nog als standaard geldt.
Het Belgische Matchmakingkantoor Jade & Jules constateert een groeiende behoefte aan hulp bij het vinden van een partner, vooral bij vijftigplussers. Voornamelijk vrouwen boven de vijftig, die we ‘Swofties’ noemen, hebben vaak de wens om de liefde opnieuw te vinden en kloppen bij relatiekantoren aan voor professionele begeleiding.
In België zijn er boven de 46 jaar 602.592 alleenwonende mannen tegenover 965.820 alleenwonende vrouwen. Op elk potje past een dekseltje, zo wil het cliché. Maar wat als er te weinig dekseltjes zijn voor potjes, Simplistisch natuurlijk, maar het symboliseert precies waar relatiebemiddelingskantoren dagelijks merken, en dan vooral bij vijftigplussers. Als matchmaker merkt Annemieke Dubois op dat veel vrouwen van die leeftijd tevergeefs aankloppen bij verschillende relatiebureaus. Aanzienlijk minder mannen in dezelfde categorie melden zich aan. Vrouwen zijn vaak sneller geneigd om relatiebemiddeling in te schakelen en praten gemakkelijker over hun emoties, terwijl mannen soms terughoudender zijn en niet altijd een partner van dezelfde leeftijd zoeken.
Ondanks de overvloed aan potentiële partners voor mannelijke vijftigplussers, ervaren zij ook soms moeilijkheden bij het vinden van ware liefde, mede doordat de drempel naar externe hulp hoger is. Het praten over behoeften en gevoelens is voor mannen doorgaans moeilijker, maar hun verlangen naar geborgenheid en een stabiele relatie is niet minder groot.
De maatschappelijke verandering naar meer alleenwonenden vereist een beleid dat beter is afgestemd op de sterk veranderde samenleving. Recent onderzoek van het Vlaams Departement Omgeving wijst op een discrepantie tussen het aantal huishoudens en beschikbare woningen, waarbij er een overschot aan grote woningen is en een gebrek aan betaalbare alternatieven voor starters en kleine huishoudens.
Alleenwonen kan ook een negatief effect hebben op het mentale welzijn, waarbij alleenstaanden bijna dubbel zo vaak aangeven zich eenzaam te voelen dan het nationale gemiddelde. Vooral bij ouderen die alleen wonen, liggen deze cijfers nog veel hoger. Dit zet extra druk op thuis- en gezinszorg, omdat zij vaker formele zorg nodig hebben bij gebrek aan een mantelzorger in huis.
Annemieke Dubois pleit voor erkenning van de veranderende gezinsvormen en bijbehorend beleid dat rekening houdt met de specifieke behoeften en uitdagingen van alleenwonenden en alleenstaande ouders. Met meer aandacht voor deze groeiende groep kunnen we samen bouwen aan een inclusievere en ondersteunende samenleving.