Volgens de meest recente cijfers van Statbel is het vruchtbaarheidscijfer in België in 2023 verder gedaald naar 1,47 kinderen per vrouw. Dat is niet alleen ver onder het vervangingsniveau van 2,1 kinderen per vrouw, maar het markeert ook een opvallende trend waarbij gezinsvorming steeds vaker wordt uitgesteld.
De regionale verschillen zijn hierbij opvallend: Vlaanderen heeft het laagste vruchtbaarheidscijfer met 1,49 kinderen per vrouw, terwijl Wallonië (1,62) en Brussel (1,65) iets hoger scoren. Toch kende Brussel de scherpste daling, met een afname van 5,1% in 2023. Daarnaast is de gemiddelde leeftijd waarop vrouwen hun eerste kind krijgen gestegen naar 31,3 jaar, een duidelijke indicatie dat gezinsvorming steeds later in het leven komt.
Maar waarom stellen mensen gezinsvorming uit? Naast economische druk en maatschappelijke verschuivingen speelt ook de moderne datingcultuur, met de opkomst van datingapps, een cruciale rol.
Swipen naar de perfecte partner?
Datingapps hebben de manier waarop mensen relaties aangaan compleet veranderd. Ze beloven eenvoud, snelheid en toegang tot een zee van potentiële partners. Maar wat ze vaak creëren, is een gevoel van keuze-overvloed en keuzestress. Hoe meer opties je hebt, hoe moeilijker het wordt om een beslissing te nemen. Dit leidt tot uitstelgedrag en een oppervlakkige benadering van relaties.
Als matchmaker zie ik dagelijks singles die vastlopen in de datingapp-cultuur. “Ze swipen uren per dag, maar komen geen stap dichter bij wat ze echt willen: een diepe, duurzame verbinding. Het is alsof ze verdwalen in een doolhof van oppervlakkige keuzes,” vertelt Annemieke Dubois, eigenaar en Matchmaker bij Jade & Jules en auteur van het boek Relationele Intelligentie. “En dat maakt ze onzeker en vaak ook moedeloos.”
De tekortkomingen van datingapps
“Het probleem ligt niet bij de mensen die swipen, maar bij de apps zelf,” legt Annemieke uit. “Deze platforms zijn niet ontworpen om je van de app te halen, maar om je erop te houden. Het algoritme is erop gericht om likes en engagement te maximaliseren, niet om mensen duurzaam te verbinden.”
Dit soort systemen versterkt een cultuur waarin uiterlijk en oppervlakkige eigenschappen de boventoon voeren. Maar liefde ontstaat niet door een perfect gefilterde profielfoto. “Echte connecties worden gebouwd op waarden, vertrouwen en emotionele compatibiliteit en chemie! En daar hebben apps geen antwoord op,” benadrukt Annemieke.
“Relaties zijn geen algoritme,” zegt ze. “Liefde vraagt tijd, investering en het lef om imperfecties te aanvaarden. Singles hebben geen technologie nodig die hen vasthoudt in oppervlakkigheid, maar begeleiding die hen helpt bewuste keuzes te maken en afscheid te nemen van de checklist.”
Emancipatie en financiële druk
Naast de invloed van datingapps spelen ook maatschappelijke en economische factoren een grote rol. Belgische vrouwen zijn vandaag hoger opgeleid dan ooit: 57,3% van de vrouwen tussen 25 en 34 jaar heeft een diploma hoger onderwijs, tegenover 42,6% van de mannen.
“Veel vrouwen willen eerst hun carrière opbouwen voor ze aan kinderen denken. En dat begrijp ik volledig,” zegt Annemieke. “Maar tegelijkertijd zie ik hoe dit vaak samengaat met hogere verwachtingen in partnerkeuze. Ze willen – terecht – een gelijkwaardige partner. Maar dat maakt de zoektocht soms langer en complexer.”
Daar komt nog bij dat de financiële realiteit in België gezinsvorming niet gemakkelijker maakt. De gemiddelde kostprijs van een kind in Vlaanderen bedraagt momenteel €1.179 per maand. “Voor jonge koppels is dat een serieuze drempel,” legt Annemieke uit. “En dat is nog voordat we spreken over de impact van stijgende huur- en energiekosten.”
Regionale verschillen en lessen uit het buitenland
De verschillen tussen Vlaanderen, Wallonië en Brussel tonen aan dat één oplossing niet voldoende zal zijn. In Vlaanderen is de focus op werk-privébalans essentieel, terwijl in Brussel inclusieve gezinsvoorzieningen een groter verschil kunnen maken.
Landen zoals Frankrijk (1,84 kinderen per vrouw) en Zweden (1,66 kinderen per vrouw) laten zien dat gezinsvriendelijk beleid werkt. Frankrijk biedt bijvoorbeeld uitgebreide kinderopvangsubsidies en fiscale voordelen, terwijl Zweden gendergelijkheid en flexibele werkregelingen centraal stelt.
“We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden,” zegt Annemieke. “België kan veel leren van landen die werk maken van gezinsvriendelijk beleid. Het gaat niet alleen om financiële steun, maar ook om een cultuur die gezinsvorming ondersteunt en waardeert.”
Wat kan er beter?
Om de vruchtbaarheidscijfers in België te stabiliseren, zijn er volgens Annemieke verschillende stappen nodig:
- Betere ondersteuning voor ouders
“Gezinnen moeten meer ademruimte krijgen,” zegt Annemieke. “Dat betekent betaalbare kinderopvang, flexibel ouderschapsverlof en gerichte subsidies die gezinsvorming haalbaarder maken.” - Bewustwording rond relatievorming
“We moeten singles leren dat duurzame relaties niet ontstaan door eindeloos te swipen, maar door bewuste keuzes te maken. Liefde vraagt focus en geduld.” Annemieke pleit voor meer educatie en begeleiding, bijvoorbeeld door workshops of gesprekken over relaties en gezinsplanning. - Werk-privébalans verbeteren
“Werkgevers moeten erkennen dat gezinsvorming en carrière hand in hand kunnen gaan,” zegt ze. “Flexibele werkuren en een gedeelde verantwoordelijkheid tussen partners maken een wereld van verschil.” - Een mentaliteitsverandering in daten
“We hebben een cultuur nodig die focust op echte verbindingen,” zegt Annemieke. Ze pleit voor meer offline ontmoetingskansen en minder afhankelijkheid van algoritmes. “We moeten singles helpen opnieuw te durven investeren in elkaar, in plaats van continu de volgende swipe te zoeken.”
Conclusie
“Singles die een echte relatie zoeken verdwalen dikwijls in oppervlakkigheid. Koppels willen een gezin starten, maar botsen op economische drempels. En de vruchtbaarheidscijfers blijven dalen,” concludeert Annemieke. “Het wordt tijd dat we deze trends niet alleen bespreken, maar ook aanpakken. We hebben gezinsvriendelijk beleid nodig, maar ook een cultuuromslag in hoe we naar relaties en gezinsvorming kijken.”
“Liefde is geen algoritme. Het vraagt tijd, ruimte en echte verbinding. Als we mensen daarin ondersteunen, creëren we niet alleen betere relaties, maar ook een toekomst waarin gezinnen opnieuw een centrale plaats kunnen innemen.”
Lees hier: Kiezen singles massaal voor artsen en zorgverleners?
Over Jade & Jules
Jade & Jules, opgericht in 2020 door Annemieke Dubois, is een exclusief matchmakingbureau voor financieel onafhankelijke singles, zoals ondernemers en bedrijfsleiders, die op zoek zijn naar een serieuze en duurzame relatie. Met een groeiend netwerk in Vlaanderen, Wallonië en Brussel, zet Jade & Jules een nieuwe standaard in matchmaking. Annemieke is de auteur van boek RQ: Relationele intelligentie, voor singles‘.
In Vlaanderen staat het team van ervaren matchmakers Annemieke, Veronique en Nathalie voor je klaar. Het kantoor in Brussel en Wallonië wordt geleid door Sigrid Schelstraete.